Προσχέδιο νομοσχεδίου που προβλέπει τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου παρουσιάστηκε την Παρασκευή σε συζήτηση στρογγυλής τραπέζης που συνδιοργάνωσαν η Μονάδα Σεξουαλικού Προσανατολισμού και Ταυτότητας Φύλου του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ), η Επίτροπος Νομοθεσίας Λουΐζα Χριστοδουλίδου Ζαννέτου και ο Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας για θέματα Πολυπολιτισμικότητας, Αποδοχής και Σεβασμού στη Διαφορετικότητα, Ειδικός Εμπειρογνώμονας του ΣτΕ, Κώστας Γαβριηλίδης, με τίτλο «Θεματική Ανασκόπηση για τη Νομική Αναγνώριση Ταυτότητας Φύλου στην Κύπρο».
Πέραν του δικαιώματος της αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, με το νομοσχέδιο ρυθμίζονται ζητήματα όπως η έκδοση νέων εγγράφων ή πιστοποιητικών με αναθεωρημένο το καταχωρισμένο φύλο, το κύριο όνομα και την μορφή του επώνυμου του αιτητή.
Το νομοσχέδιο αποτελεί αναθεωρημένη εκδοχή νομοσχεδίου που είχε ετοιμαστεί και ήταν υπό την ευθύνη του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, ενώ από το 2019 τέθηκε υπό την ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών λόγω των διατάξεων που σχετίζονται άμεσα με υπηρεσίες και διαδικασίες που υπάγονται στο Υπουργείο Εσωτερικών.
Σε χαιρετισμό της, η Πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων Αννίτα Δημητρίου, υπό την αιγίδα της οποίας τελούσε η συζήτηση, σημείωσε ότι η ταυτότητα φύλου ως συμπεριφορά φύλου δεν έχει απασχολήσει σε ικανοποιητικό βαθμό τον δημόσιο διάλογο στην Κύπρο.
Η κ. Δημητρίου ανέφερε ότι η Κύπρος είναι από τις τελευταίες χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ) που προβαίνουν στη θέσπιση εφαρμοστικού νομοθετικού πλαισίου για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας του φύλου.
Σύντομα, είπε, η εθνική νομοθεσία θα συμπεριλάβει ειδικό νομοθέτημα στο οποίο, όπως φαίνεται από το προσχέδιο του νομοσχεδίου, θα κατοχυρώνεται το δικαίωμα κάθε ανθρώπου στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, ως στοιχείο της προσωπικότητάς του, και στην ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας βάσει της ταυτότητας φύλου.
Η Πρόεδρος της Βουλής είπε πως στο κυπριακό δίκαιο υπάρχουν πρόνοιες για απαγόρευση διάκρισης λόγω ταυτότητας φύλου.
Επιδίωξη είναι, υπογράμμισε, ένα νομικό καθεστώς νομοθετικά άρτιο, υποστηρικτικό προς την ποικιλομορφία και σεβόμενο την αυτονομία του ανθρώπου πριν από κάθε έμφυλη κατηγοριοποίηση.
«Η ώριμη και ελεύθερη διάπλαση της ταυτότητας φύλου κάθε παιδιού, κάθε νεαρού ενήλικου, αρχίζει από το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης όλων μας και όλων όσων αναλαμβάνουν να τους βοηθήσουν και να στηρίξουν τον καθένα σε αυτό που θέλει να είναι, σε αυτό που επιθυμεί να πρεσβεύει, σε αυτό που θεωρεί ότι τον εκπροσωπεί», τόνισε η Πρόεδρος της Βουλής.
Ζαννέτου: Αρκετά πρωτοποριακό για τα κυπριακά και ευρωπαϊκά δεδομένα
Παρουσιάζοντας το προσχέδιο του νομοσχεδίου, η Επίτροπος Νομοθεσίας έκανε λόγο για ένα νομοσχέδιο «αρκετά πρωτοποριακό για τα κυπριακά – αλλά και τα ευρωπαϊκά – δεδομένα, καθώς προνοεί για τη νομική αναγνώριση ταυτότητας φύλου χωρίς να απαιτεί την προηγούμενη ψυχολογική διάγνωση ή την προηγούμενη ιατρική επέμβαση».
«Είμαστε ένα βήμα πριν την ολοκλήρωση και κατάθεση του αναθεωρημένου κειμένου προς τον αρμόδιο Υπουργό. Η αλλαγή αρμόδιου Υπουργείου έδωσε την ευκαιρία να εισαχθούν στο κείμενο περισσότερες και πληρέστερες λεπτομέρειες για τη διαδικασία που θα ακολουθείται», σημείωσε η κ. Ζαννέτου.
Σύμφωνα με την Επίτροπο, το άρθρο 3 αποτελεί αναμφίβολα το πιο σημαντικό άρθρο του νομοσχεδίου, καθώς αναγνωρίζει το δικαίωμα κάθε προσώπου στην αναγνώριση της ταυτότητας φύλου με βάση τον αυτοπροσδιορισμό της ταυτότητας φύλου, χωρίς την προϋπόθεση μη αναστρέψιμων χειρουργικών επεμβάσεων επαναπροσδιορισμού φύλου ή άλλων ιατρικών, ψυχιατρικών ή ψυχολογικών διαδικασιών.
Το άρθρο 4 του νομοσχεδίου προβλέπει το δικαίωμα Κύπριου πολίτη, ο οποίος θεωρεί ότι υφίσταται ασυμφωνία μεταξύ της ταυτότητας φύλου του και του καταχωρισμένου φύλου του στα έγγραφα που προσδιορίζουν την ταυτότητα του, να υποβάλει γραπτή αίτηση στον Ληξίαρχο και να ζητήσει την αναγνώριση ταυτότητας φύλου και έκδοση πιστοποιητικού αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, ώστε αυτό να αντιστοιχεί στην έκφραση της ταυτότητας φύλου.
Επίσης, το κείμενο του νομοσχεδίου παρέχει και σε ανήλικα πρόσωπα το δικαίωμα αναγνώρισης ταυτότητας φύλου, με τη συμβολή της Δικαιοσύνης ήτοι του αρμόδιου Δικαστηρίου και κατόπιν επιστημονικής συμβουλής.
Άλλα άρθρα ρυθμίζουν ζητήματα όπως η έκδοση νέων εγγράφων ή πιστοποιητικών με αναθεωρημένο το καταχωρισμένο φύλο, το κύριο όνομα και την μορφή του επώνυμου του αιτητή, έτσι ώστε να αντικατοπτρίζεται το νέο φύλο και η υποχρέωση εχεμύθειας δημόσιων υπάλληλων στην αντίληψη του οποίου περιήλθε το πιστοποιητικό αναγνώρισης ταυτότητας φύλου ή αλλαγής στοιχείων.
Σύμφωνα με την επικεφαλής της Μονάδας Σεξουαλικού Προσανατολισμού και Ταυτότητας Φύλου του ΣτΕ, Ελένη Τσετσέκου, πρόκειται για «μία νομοθετική πρόταση, η οποία δεν ικανοποιεί εκατό τοις εκατό τα στάνταρτς του ΣτΕ», αλλά μπορεί να βελτιωθεί μέσα από το διάλογο και την εμπειρογνωμοσύνη που θα παράσχει το Συμβούλιο στις κυπριακές Αρχές εντός του επόμενου διαστήματος. Όπως ανέφερε, είναι αποτέλεσμα διαβουλεύσεων της Κύπρου με τους εμπειρογνώμονες του ΣτΕ και με άλλα κράτη μέλη που έχουν καλές πρακτικές.
Σήμερα, είπε, 30 κράτη μέλη του ΣτΕ έχουν νομικό πλαίσιο αναγνώρισης της ταυτότητας φύλου, ενώ η Κύπρος βρίσκεται ανάμεσα στα τέσσερα κράτη μέλη που βρίσκονται σε διαδικασία αναθεώρησης ή παρουσίασης σχεδίου νόμου, μαζί με την Ισπανία, τη Λιθουανία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Σύμφωνα με την κ. Τσετσέκου «έχουν περάσει 29 χρόνια από τότε που το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναγνώρισε για πρώτη φορά ότι η άρνηση ενός κράτους να επιτρέψει στα τρανς άτομα να αλλάξουν τις ενδείξεις φύλου στα επίσημα έγγραφά τους αποτελεί παραβίαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Παρόλα αυτά ακόμα τα τρανς σε όλη την Ευρώπη αγωνίζονται να αναγνωριστεί νομικά το φύλο τους».
Ο Σύμβουλος του Προέδρου της Δημοκρατίας για θέματα Πολυπολιτισμικότητας, Αποδοχής και Σεβασμού στη Διαφορετικότητα, Κώστας Γαβριηλίδης, μιλώντας για το προσχέδιο του νομοσχεδίου είπε πως «αυτό το οποίο θα έχουμε είναι το καλύτερο ίσως αποτέλεσμα το οποίο θα μπορούσαμε να έχουμε υπό τις περιστάσεις, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν βλέπουμε και την επόμενη μέρα».
Η ισχύουσα κατάσταση
Σύμφωνα με τον κ. Γαβριηλίδη στην Κύπρο οι διακρίσεις βάσει σεξουαλικού προσανατολισμού και/ή ταυτότητας φύλου παραμένουν ένα καθημερινό φαινόμενο. «Για τα τρανς άτομα οι διακρίσεις αυτές αποτελούν τεράστιο εμπόδιο στη διαβίωση, στις επιλογές, στην εξέλιξη και στην καθημερινότητά τους», σημείωσε. Ένα στα πέντε τρανς και ίντερσεξ άτομα, είπε, έχουν βιώσει σωματική ή σεξουαλική επίθεση τα τελευταία πέντε χρόνια.
Όπως ανέφερε, εν τη απουσία νομοθεσίας που να περιλαμβάνει μέτρα για νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, στην Κύπρο η διαδικασία αλλαγής ονόματος και φύλου στα επίσημα έγγραφα της Δημοκρατίας είναι εφικτή από το 2019 μόνο βάσει διαδικασίας που προβλέπεται σε οδηγία που εκδόθηκε από το Τμήμα Αρχείου Πληθυσμού και Μετανάστευσης προς τις επαρχιακές διοικήσεις για τροποποίηση της διαδικασίας εξασφάλισης των ταξιδιωτικών εγγράφων ατόμων, ώστε να επιτρέπεται η αλλαγή ονόματος και φύλου στα επίσημα έγγραφα της Δημοκρατίας.
Σε ό,τι αφορά τον τομέα της Παιδείας, ο κ. Γαβριηλίδης είπε πως η πολιτική του Υπουργείου δεν προνοεί την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου τρανς μαθητή ή μαθήτριας σε οποιαδήποτε βαθμίδα κι αν φοιτά.
Σε ό,τι αφορά τον τομέα της απασχόλησης, σημείωσε ότι ο περί ίσης μεταχείρισης στην απασχόληση και την εργασία Νόμος του 2004 προστατεύει από τις διακρίσεις στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού, αλλά όχι στη βάση της ταυτότητας φύλου. Ανέφερε ακόμα ότι δεν έχουν εκδοθεί από το Υπουργείο κώδικες πρακτικής για τις διακρίσεις στη βάση του σεξουαλικού προσανατολισμού και της ταυτότητας φύλου στο χώρο εργασίας.
Μεγαλώνοντας στην Κύπρο ως τρανς άτομο
«Έκανα ό,τι μπορούσα για να σβήσω όλα τα όνειρα που είχα να ζήσω μια αντρική ζωή σ’ ένα αντρικό σώμα», ανέφερε ο Αλ Νταβιντιάν, μέλος Ομάδας Τρανς, περιγράφοντας πώς ήταν να μεγαλώνει κανείς ως τρανς άτομο στην Κύπρο στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 και του ΄90.
«Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε ούτε μια λέξη για όσα ένιωθα μέσα μου ή για να περιγράψω τη ντροπή για όσα έζησα κάθε μέρα, όσον αφορά την εσωτερική μου αλήθεια. Την αντρική μου ταυτότητα. Αντίθετα, οι άνθρωποι μόλις και μετά βίας χρησιμοποιούσαν τη λέξη ομοφυλόφιλος στην ευγενική κοινωνία. Πόσο μάλλον οτιδήποτε άλλο. Εκτός κι εάν ήταν να το εκσφενδονίσει ως προσβολή στην πιο χυδαία μορφή του», είπε.
Σήμερα «δεν έχουν αλλάξει και πολλά», σύμφωνα με τον κ. Νταβιντιάν. «Οι σχολικές αυλές αλλά και οι καθημερινές επαφές μας ως ενήλικες στην Κύπρο εξακολουθούν να είναι γεμάτες με τέτοιες βρισιές».
Για τον ίδιο όλα άλλαξαν στο Πανεπιστήμιο, όταν για πρώτη φορά άκουσε σε μια συνομιλία τη λέξη «τρανσέξουαλ».
Όπως είπε, θα χρειάζονταν είκοσι χρόνια για να φθάσει στο σημείο που είναι σήμερα. Το μεγαλύτερο εμπόδιο από όλα, ανέφερε, ήταν να βρει ένα τρόπο να αλλάξει τα νομικά του έγγραφα ώστε να αντικατοπτρίζουν την ταυτότητα φύλου του. «Μετά από πολύ αγώνα, μου επιτράπηκε να αλλάξω το όνομα και το φύλο μου στα τέλη του 2015. Η νέα μου ζωή ως άντρας ξεκίνησε το 2016 και από τότε δεν κοιτάζω πίσω».
Πηγή: ΚΥΠΕ
